Vorige pagina Inhoudopgave Volgende pagina
De ontmoeting met de collectie van Jan Verhoeven in de bijzondere vestingstad Woudrichem, het was zonnig weer, het uitzicht over de rivier was prachtig en de lunch werd geserveerd op het plein voor het huis. Jan toonde me zijn bijzondere verzameling en vertelde me over onverbiddelijke galeriehoudsters in Soho, miskende genieën, en te laat ontdekte kunstenaars. Maar Jan vertelde ook over zijn passie voor verzamelen, over liefde voor een kunstwerk. Soms gebeurt dat op het eerste gezicht maar er is ook het in tweede instantie waarderen van een werk- dat is meer dan eens voorgekomen. Verzamelen is passie, passie voor schoonheid. En het vreemde fenomeen doet zich voor dat de verzameling op gegeven moment meer is dan de som van de delen.
De verzamelaar gaat volledig op zijn intuïtie af: is een werk goed of niet? In je hoofd spelen zich verschillende processen af: een directe emotionele, intuïtieve reactie is het eerste proces. Daarna volgt bij de meeste mensen een secundaire, beredeneerde en analytische reactie, je zou kunnen zeggen: gestimuleerd door kennis van zaken.
Wat is bijzonder aan jouw benadering Jan Verhoeven? Je bent in staat om ondanks je rationele kant – je bent tenslotte van huis uit technicus en manager – je intuïtie volledig te gebruiken in je keuze voor kunst. En dat doe je buitengewoon goed. Zodat je je kunt gaan afvragen of de twee kanten die zo vaak worden gezien als tegenpolen en als mutually exclusive – ratio en intuïtie – elkaar juist versterken en aanvullen. Die vraagstelling lag ten grondslag aan de tentoonstelling van de Yellow Fellow collectie die wij gezamenlijk maakten bij het Mondriaanhuis in 2006.
‘Ondanks de chaos in de wereld’, schrijft Piet Mondriaan aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog in 1937, ‘dragen instinct en intuïtie de mensheid naar een nieuw evenwicht […] Intuïtie verlicht en vermengt zich met ratio. Samen worden zij een intelligentie die er niet alleen één van de hersenen is, die niet alleen berekent, maar voelt en denkt. Die in de kunst en in het leven zelf creatief is’.
Soms is ratio niet genoeg. Soms zit je vast in een cirkelredenering die je zelf in stand houdt met het rationele deel van je hersenen. Je torpedeert je eigen potentieel creatieve ideeën met rationele vragen voordat je vorm hebt laten aannemen. Intuïtie doorbreekt dit proces: met je intuïtie droom je je ideeën, visualiseer je ze, durf je ze vorm te laten aannemen. Daarvoor is een grote onbevangenheid nodig, net als bij het kijken naar kunst.
Soms groeit een werk als je ernaar kijkt en begint zich anders te gedragen. De optische effecten van Jaap Egmond en Ger de Joode zijn daar een mooi voorbeeld van, maar ook de vibraties in werk van Mark Verstockt, die op zijn eigen manier het ultieme evenwicht tussen horizontalen en verticalen zoekt- waar ook Mondriaan volgens zijn eigen zeggen naar zocht. In het werk van Gilbert de Cock bestaat alleen vorm, kleur is volledig ondergeschikt.
Wat mij in Jan’s verzameling vooral is bijgebleven zijn de werken van Seymour Boardman. Ik ben er van overtuigd dat deze kunstenaar behoort tot de klassiekers die het verdienen groot en groots in de aandacht te komen. Zijn expressieve kleurrijke werk emotioneert me onuitsprekelijk. Het werk is voor mij sterker dan dat van Rothko en veel subtieler van kleur. Een absolute vondst.
Drs. E. Kleeman studeerde kunstgeschiedenis in Leiden en Bologna. Ze heeft een opleiding tot conservator gevolgd in het J. Paul Gettymuseum in Malibu, Californië en de National Gallery of Art in Washington. Ze was werkzaam bij het Kunstenlab en Architectuurcentrum Rondeel in Deventer en deed ervaring op bij het Rijksmuseum Amsterdam en het Museum Boijmans Van Beuningen te Rotterdam. Eva Kleeman was directeur Mondriaanhuis, museum voor Constructieve en Concrete Kunst en is nu verbonden aan ArtEZ.
Vorige pagina Inhoudopgave Volgende pagina
