Vorige pagina Inhoudopgave Volgende pagina
Verzamelen is in. Er zijn vele beurzen en websites voor de verwoede verzamelaars: van treintjes, schelpen, oude klokken tot de meest bizarre zaken. Er is nu zelfs een wedstrijd om de Verzamelaar van het jaar te worden. Verzamelen begint meestal met een eerste, ontroerende aanschaf, of toevallig krijgertje. Ontroering wordt verliefdheid. Verliefdheid kan vervallen in hebberigheid, dat kan overslaan in een fanatieke drang naar steeds meer. Verzamelen als verslaving. Of is het een oerdrift. Als je de link naar het bedrijfsleven legt vindt je die oerdrift ook terug bij de leiders en ondernemers van grote en (snel) groeiende ondernemingen. Hun oorspronkelijke motieven om een bedrijf te starten uit inspiratie, sociale verantwoordelijkheid, toeval of verliefdheid maakt plaats voor een ongekende verzameldrift: meer mensen, meer omzet, meer macht. Zeg maar de zwarte kant van verzamelen.
Naar mijn idee tonen Jan Verhoeven en Menna Kruiswijk dat verzamelen ook een witte kant heeft. Ik wist weinig van abstracte kunst en niets van Yellow Fellow, totdat ik hen mocht ontmoeten. Het verkrijgen van hun meest recente schilderij lijkt nog steeds even gepassioneerd alsof het de eerste is. De toevalligheid, de verliefdheid, de spanning, de gekte. Even naar New York gaan, voor dat ene kunstwerk.
De getoonde verzameling als overstijgend kunstwerk
Naast de passie voor ieder uniek kunstwerk valt mij op, als ik bij Yellow Fellow in Woudrichem of op een andere museale locatie ben, dat het óók gaat om de relatie tússen de kunstwerken. In feite creëren de onderlinge posities van de kunstwerken in een ruimte weer een nieuwe kunstvorm: de som is duidelijk meer dan de delen. De getoonde verzameling als overstijgend kunstwerk.
De gesprekken die ik heb met Jan en Menna gaan dan ook vaak over de relaties, verhoudingen, spanningen en schuring tussen de objecten. Hoe ze elkaar kunnen versterken, of verzwakken. Het gaat hier om de kunst van het tentoonstellen en zicht hebben welke totaalcompositie nu de ruimte mooi maakt. De tentoonstelling op zich voegt dus ook waarde toe. De ruimte krijgt identiteit door de wijze waarop de kunstwerken met elkaar communiceren. Ik denk bv. aan de tentoonstelling van Jan Loman in de kerk van Woudrichem. De losse kunstwerken waren geplaats op 18 grijze kubussen in strakke formatie, een grootste eenheid met veel kracht.
De leider als gepassioneerde verzamelaar
De link met het bedrijfsleven: stel dat je iedere medewerker nu eens als kunstwerk ziet. Die je als leider, inrichter van de tentoonstelling ‘de organisatie’, een goede plek wilt geven in de ruimte. Een plek waar hij op dat moment optimaal kan schitteren. Dit gebeurt met name door de wijze waarop de leider ieder bestaand en nieuw ‘kunstwerk’ positioneert ten opzichte van de andere werken in de beschikbare ruimte. Door de wijze waarop alle unieke kunstwerken de ruimte en gelegenheid krijgen om uniek te mogen zijn én met elkaar te communiceren. De onderlinge verhoudingen tussen medewerkers kan heel kunstzinnig zijn. Menna vertelde me haar ervaring en inzichten die zij had na een gesprek met de kunstenaar Don Satijn. De kunstenaar had 40 kubussen in een ruimte geplaatst. De positie van ieder onderdeel en daarmee het totaal veranderde al naar gelang het totale kunstwerk in een andere ruimte werd tentoongesteld. De vraag komt op in hoeverre de huidige leider van een organisaties bezig is om met liefde, passie en oog voor schoonheid de ‘kunstwerken’ op een esthetisch slimme wijze te plaatsen in de beschikbare ruimte? Of gaat het bij de leider alleen nog maar om het ‘hebben’ en de groots mogelijke verzameling? In hoeverre neemt de leider de tijd om echt te kijken en al spelend en onderzoekend te werken aan het ‘kloppend’ maken van de inrichting van zijn organisatie. Kloppend in de dimensies tijd, ruimte, relaties, posities, licht, doel van de organisatie. Zodat de totaalcompositie gaat stralen.
Constructieve deconstructie
Veel leiders zie je alleen bezorgd zijn over de eigen positie. Ze creëren hun eigen zonnestelsel en richten de ruimte van de organisatie in rondom zichzelf. De verwijzingen naar zonnekoningen is in deze tijd van grote misstappers, mislukte fusies en opgedeelde bedrijven snel gemaakt. Er is al veel gezegd over het destructieve gedrag van zonnekoningen in organisaties. Destructief, omdat er niet meer naar de totaalcompositie wordt gekeken of naar schoonheid wordt gestreefd. Nu is destructie niet per definitie verkeerd. Uit destructie en deconstructie kan soms ook constructie ontstaan: het maken van iets geheel nieuws. Dit leerde Picasso ons. Het zou mooi zijn als de leider als een gepassioneerde verzamelaar in staat is het bestaande af te breken (als een virtuele exercitie) om vervolgens geheel blanco naar zijn kunstwerken te kijken en een nieuwe totaalcompositie of expositie te ontwikkelen. Om in een nieuw tijd- en ruimteperspectief weer tot nieuwe combinaties te komen. Want als we iets leren uit de kunst is dat vernieuwing vaak zit in het anders durven kijken naar het bestaande en vooral vaak het bestaande durven los te laten.
Esthetische intelligentie
Ik heb het over de esthetische leider, die beslissingen durft te nemen die ogenschijnlijk niet direct geld maar ‘schoonheid’ opleveren. Die met dezelfde middelen en kunstwerken nieuwe totaalcomposities durft te maken. De leider die zijn esthetische intelligentie durft aan te spreken bij het nemen van beslissingen en investeringsvoorstellen.
Mijn inziens kunnen huidige en toekomstige leiders nog veel leren van de passie en visie van de verzamelaar Jan Verhoeven, de eigenzinnige inrichtster Menna Kruiswijk en van de unieke collectie abstracte kunst van Yellow Fellow.
Drs. Caroline van der Linden, kunstenaar, en programmamaker De Baak NCW, kijkt vanuit diverse brillen naar ontwikkelingsuitdagingen: via de persoonlijke (studie Pedagogiek, Leiden), de bedrijfsmatige (studie Bedrijfskunde, Rotterdam) én de kunstzinnige (diverse opleidingen op het gebied van beelhouwen en menselijk model). Momenteel volgt ze een studie bij instead Intenational Coaching en Consulting for Change. Ze heeft ruim 15 jaar ervaring als projectmanager bij de KLM, adviseur bij Twijnstra Gudde en als creatieve businesscoach en programmamaker bij de Baak. Ze is gefascineerd door o.a. de kracht van schoonhijd (of lelijkheid) afgezet tegen effiecientymotieven, het combineren van bestaande thema’s tot iets nieuws en explorerend reizen, letterlijk en figuurlijk.
Vorige pagina Inhoudopgave Volgende pagina
